ORDU; BİR BEYLİK OCAĞI

ÂLPERENLER BUCAĞI

Başlığımızı biraz iddialı bulabilirsiniz. Ancak biz fikirlerimizi ilimizin medâr-ı iftihârı ilim adamımız, târihçi, Prof. Dr. Bahaeddin YEDİYILDIZ’ın ORDU TARİHİNDEN İZLER adlı eserinden nakillerle açıklamaya çalışacağız. Kitabın, ORDULULAR GRUBU’nca 2000 yılında  basılmış olduğunu daha önceki yazılarımızda belirtmiştik.

Yazarın, Sıtkı ÇEBİ merhûmun da bulunduğu bir ortamda imzalayıp takdim etme lütfunda bulunduğu, yukarda adı geçen eserini merak sâikasıyla kısa sürede okudum. Tüm meraklılarına harâretle tavsiye ediyorum. Ordu târihini bilimsel anlamda güvenilir olarak en yetkili kalemden okuyup öğrenmek isteyenler için birebir. Kitabı, sâdece Ordu târihi olarak değil, bir tarih bilinci bağlamında okunması gerekli bir eser olarak görüyorum. İlmî disiplin yanında tatlı bir uslûp ile yazılmış olması eseri daha da câzip hâle getirmiş. Tebrik ediyor, hocamıza böyle daha nice güzel eserlere imza atacağı hayırlı uzun ömürler diliyoruz.

İnsan, nasıl kendi soy-sopunu merak ediyorsa, toplum olarak da menşeini merak etmekten uzak kalamıyor. Bu yörelerde daha önce kimler yaşamış? Kimler gelmiş, kimler geçmiş? Biz nereden, nasıl ve neden gelmişiz? Ne gibi serüvenler yaşamışız? Bakınız, Hocamız, bulunduğumuz bölgelerin ne şekilde bizleştiğini nasıl anlatıyor daha kitabının baş kısımlarında:

“Ancak hemen belirtelim ki, yine bu devletin hakimiyeti altında bulunan ve Ünye’den Giresun’a kadar uzanan Orta Karadeniz Bölgesi, diğer bir ifâdeyle Ordu ve yöresi, Osmanlılar tarafından değil, 1270’lerden 1380’lere kadar uzanan uzun bir süreç içinde diğer Türk gruplarının, özellikle Hacı Emiroğulları’nın mücadeleleri sonucunda fethedilmiştir.

Bu fetih üzerinde ciddi bir surette durulması gerekmektedir. Çünkü bu, özel orduların yerli halka boyun eğdirerek gerçekleştirdiği bir fetih değil, fakat ordu biçiminde teşkilatlanmış bir uç beyliği halkının fethidir. Bu fetih, söz konusu yeni halkın yeni bir toprakla bütünleşerek orayı iskân edişi ve orayı vatanlaştırması biçiminde cereyan eden bir fetih olayıdır. Osmanlı döneminde Ordu ve yöresinin sosyal tarihi, bu fetih sırasında ve sonrasında oluşan yapılanmanın devamından başka bir şey değildir.” Shf:36-37

Bu cümlelerden anlaşılan şey, Ordu ve yöresinin fethi, her hangi bir savaş sonucu değil, uç beyliği şeklindeki toplulukların sergileyip gerçekleştirdiği bir gönül fethi şeklindedir. Onun için Ordu’nun bir BEYLİK OCAĞI olduğunu söylüyoruz. Ve buna bağlı olarak da, bir ÂLPERENLER BUCAĞI olduğunu özellikle vurguluyoruz. Çünkü, burada gerçekleştirilenler bir kılıç fethi değil, gönüllülük esâsına dayanan bir mânevî fetihtir. Türk milletinin Ahmet YESEVÎ terbiyesinde yetişen ve YESEVÎLİK okulunun talebeleri olan Hak âşıkı evlâtlarının fedâkârâne gayretleriyle ve gönüllülük ekseninde Müslümanlaşmıştır bu topraklar.  Buharalı Şeyh Şâkir, Pîrazîz, Ebul’Hayır:Abdâl isimleri bu okulun bellibaşlı talebelerine âittir. Hattâ, Ulubey ilçemizin bir köyüne adını veren ve adına anma törenleri yapılan Şeyh Abdullâh Efendi de bir Âlperendir.

“Şeyh Abdulâh, bâzı kerâmetleri dolayısıyle bir velî olarak tanınmaktadır. Kendisinin aynı zamanda bir ÂLP EREN GÂZİ olduğunda şüphe yoktur.” (ORDU EVLİYÂLARI. Shf:33)

Bu gün yöremizdeki bir çok mezarlıklarda söz konusu edilen evliyâ kabirlerinin de birer Âlperen olduklarını söylemek büyük bir iddia sayılmaz. Sıtkı ÇEBİ merhûmun Ensar Vakfı Ordu Şûbesi tarafından baskısı yapılan ve yukarda alıntı yaptığımız ORDU EVLİYÂLARI adlı kitabının diğer sahifeleri de bunun örnekleriyle doludur. Sıtkı ÇEBİ, adı geçen eserinin 11. sayfasında ÂLPEREN EVLİYALAR’ı açıklarken şöyle der:

“Evliyâ olarak tanınan bir çok kişinin, o bölgenin Türkleşmesinde, islâmî çehreye bürünmesinde hizmette bulunduğuna şüphe yoktur. Aralarında, ÂLPEREN sıfat ve ünvanını taşıyan bu kahraman öncülerin de bulunduğu velîler,Anadolu’da çok geniş  çevrelerce büyük bir saygı ile anılmaktadırlar. Haklarında çeşitli menkıbeler ve destanlar çıkarılmıştır. Anadolu halkı, bu toprakların fethinde önemli rol oynayan ÂLP’lere ve ÂLPEREN’lere gönüllerinde büyük yer vererek, onlara çeşitli yerlerde kabir ve makamlar yapmışlardır…”

İşte, böylece Müslümanlaşan bu topluluklar daha sonra Osmanlıların Hâkimiyetine girmişdir. Burada da savaş yok, kavga yok; gönüllü kabul var. Söz yine Prof.Dr. YEDİYILDIZ’da:

 “1380’lerde Hacı Emir ve oğullarının idaresi altında, Çepni, Döğer, Eymür, Karkın, Alayundlu, Bayadı, Bayındır ve İğdir gibi oğuz boyları tarafından feth ve iskân edilen Ordu yöresi, 1427’lerde Osmanlılar tarafından ilhak edilmiş ve bir kaza statüsüne kavuşturularak önceleri Canik, daha sonraları da Şebinkarahisar sancaklarına bağlanmıştır.” A.g.e: Shf:95

İşte, o gündür bu gündür Müslüman olan yöremiz, zamanla bu özelliklerini hatırlama noktasında en zayıf bir yöre konumuna gelmiş. Belki de bu, hâtıraların derin olmamasından kaynaklanıyor. Kolay elde edilenler kolay mı elden kayıyor acabâ?

Ancak, bu noktada yerel yönetimlere büyük görev düşüyor. Evimizi yapanlar yerel yönetimlerdir. Caddemizi, sokağımızı donatacak olanlar onlardır. Etrafımızı heykellerle dolduracak olanlar da, çeşmelerle, şadırvanlarla, sebillerle, kültür evleriyle donatacak olanlar da onlardır. Yapacakları icraatlarla, târihimizi yorumlayıp bize aslımızı hatırlatacak olanlar da onlardır, “bırakın geçmişi, geleceğe bakın!” derken bizi, “vur patlasın, çal oynasın” şamatasıyla târih, kültür ve medeniyetimizin hiçbir yerinde bulunmayan figür ve heykelciklerin peşine takıp da yalancı dünyâcıkların peşinde koşturacak olanlar da onlardır.

Hiçbir seçim basit değildir. Her seçimde ak ile kara, siyahla beyaz, iyi ile kötü, güzelle çirkin söz konusudur. Hiç birimizin, öylesine, tombalavârî, bilinçsiz bir tercih yapma hakkımız yoktur. Tercihlerimizin geleceğe ve sonsuza yazılmış birer dilekçe olduğunu unutmayalım. İlerde yüzümüzü kara çıkartacak tercihler yapmamak için azamî gayreti gösterelim.

“Fesübhânâllâh! Bey kim, Beylik nerde, Ocak ne, Bucak ne; Âlperen neyin nesi, Belediye ne alâka?” mı diyorsunuz?! Diyebilirsiniz! Bu da bir seçim meselesi! İster heykelcikler kervanına katılırsınız, isterse Âlperenler! Tercih sizin ves’selâm!...

ORDU HAYAT GAZETESİ

            14.12.2008